|
*आयडियल कृषी वाणी 0️⃣2️⃣4️⃣*
*हळद_आले*
(Turmeric-Ginger) लागवडीच्या वेळी बेसल डोस (Basal Dose) म्हणजेच पेरणीपूर्वी किंवा लागवडीच्या वेळी दिले जाणारे खतांचे प्रमाण अत्यंत महत्त्वाचे असते. यामुळे झाडाला सुरुवातीपासून चांगली वाढ होण्यासाठी आवश्यक पोषक तत्त्वे मिळतात, तसेच नंतर उत्पादनावर त्याचा थेट सकारात्मक परिणाम होतो.
*बेसल डोसचे महत्त्व*
*1. मूळ वाढीला चालना मिळते –*
बेसल डोसमध्ये दिलेले नत्र (N), स्फुरद (P) आणि पालाश (K) हे तत्त्व मूळ वाढ, अंकुर फुटणे व सुरुवातीच्या वाढीसाठी उपयुक्त असतात.
*2. संतुलित पोषण मिळते –*
सुरुवातीलाच पोषण मिळाल्याने झाड मजबूत बनते, त्यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते.
*3. गांठीची योग्य निर्मिती –*
हळद आणि आले या गांठीव पिकांमध्ये गाठींची योग्य आणि सशक्त निर्मिती होण्यासाठी बेसल डोस फार महत्त्वाचा आहे.
*4. मातीतील सुपीकतेचा उपयोग–*
मातीतील विद्यमान पोषक तत्त्वांचा अधिक चांगला उपयोग बेसल डोसमुळे होतो.
*5. खत व्यवस्थापन सोपे होते –*
नंतरच्या टप्प्यात पूरक खते द्यायचे प्रमाण योग्य प्रकारे नियोजन करता येते.
बेसल डोस मध्ये कोणती खते द्यायची?
हळद व आलेसाठी सामान्यतः शिफारस केली जाणारी बेसल डोस शिफारशीत *रासायनिक खतांचा बेसल डोस प्रति एकर)*
• नत्र - 25 किग्रॅ
• स्फुरद - 50 किग्रॅ
• पालाश - 50 किग्रॅ
*खताचे स्वरूप*
• युरिया (46% N) – अंदाजे 55 किग्रॅ
• सिंगल सुपर फॉस्फेट (16% P₂O₅) – अंदाजे 310 किग्रॅ
• म्युरेट ऑफ पोटॅश (60% K₂O) – अंदाजे 85 किग्रॅ
*लक्षात ठेवा:* यातील अचूक मात्रा जमिनीच्या चाचणीनुसार ठरवाव्यात.
*हळदसाठी बेसल डोस (प्रति एकर)*
हळद पिकामध्ये लागवड करतेवेळी चा बेसल डोस
*लागणीअगोदर 5 दिवस*
1) सिंगल सुपर फॉस्फेट:- १५० किलो
2) एन एच 5 गोल्ड:- १० किलो
3) लिफ्टर व्हॅम गोल्ड:- ४ किलो
4) ऍक्टिव्ह फिप्रो 5 GR: - ५ किलो प्रति एकर सोडावे (आयडीयल फाऊंडेशन)
*आल्यासाठी बेसल डोस (प्रति एकर)*
लागणीअगोदर 5 दिवस
• १८ : ४६ : ००- १०० किलो
• अमोनियम सल्फेट- २० ते २५ किलो
• एमओपी- १०० किलो
• कॅच मिक्स एस- २० किलो
• कॅच मॅग एस- २५ किलो
• एनएच ५- १० किलो
• आय मिक्स- १० किलो
• निंबोळी पेंड- १६० किलो
• लिफ्टर व्हॅम गोल्ड- ८ किलो
• अॅक्टीव फिप्रो जी- ५ किलो
• सुपर फॉस्फेट- २०० किलो प्रति एकर सोडावे. (आयडीयल फाऊंडेशन)
*बेसल डोस कधी व कसा द्यावा?*
• लागवडीच्या अगोदर शेणखत व रासायनिक खते मातीमध्ये मिसळून द्यावीत.
• माती तयार करून खते मिसळावीत म्हणजे त्याचे विघटन योग्यरित्या होईल.
• रासायनिक खतांबरोबर सूक्ष्म अन्नद्रव्ये (झिंक, बोरॉन इ.) जर आवश्यक असल्यास घालावीत
*बेसल डोस देताना काही महत्त्वाच्या टिप्स*
1. माती परीक्षण नक्की करून घ्या – यामुळे खतांचे अचूक प्रमाण ठरवता येते.
2. सेंद्रिय खतांचा वापर वाढवा – जमिनीची सुपीकता आणि जिवाणू सक्रिय राहतात.
3. खतांचे मिश्रण मातीमध्ये समप्रमाणात मिसळा – खताची कार्यक्षमता वाढते.
4. वाफसा स्थितीत लागवड करा – मुळांना खत सहज उपलब्ध होतं.
5. सिंचनाची सोय ठेवा – लागवडीनंतर हलकं पाणी आवश्यक असते.
सुरुवातीला पाणी जास्त झालं (म्हणजेच लागवडीच्या वेळी किंवा त्याच्या आसपास अतिरिक्त पाणी दिलं गेलं किंवा पाऊस झाला) तर हळद आणि आले पिकांवर खालील नकारात्मक परिणाम होऊ शकतात.
*१. बीज व मुळे कुजण्याचा धोका (Rhizome Rot)*
*काय घडतं?*
हळद आणि आले ही पिकं भूमिगत मुळे (Rhizomes) असलेली पिकं आहेत. सुरुवातीला लागवडीनंतर जर माती खूप ओलसर असेल किंवा पाणी साचलेलं असेल तर
• जमिनीत ऑक्सिजन कमी होतो (a naerobic condition).
• अशा वेळी जमिनीत "कुजवणारे जीवाणू" (anaerobic bacteria) वाढतात.
• हे जीवाणू बीज किंवा मुळे कुजवतात.
*लक्षणं*
• लागवडीच्या ७–१५ दिवसांत मुळे मऊ होऊन काळपट दिसतात.
• हात लावल्यावर तुटतात, वास येतो.
• वरची पाने पिवळी पडतात आणि कोमेजतात.
*नुकसान*
• सुरुवातीला मुळेच खराब झाल्यास उगम होत नाही.
• पुन्हा लागवड करावी लागते = खर्च वाढ.
• उत्पादनात 40–70% घट होऊ शकते.
*२. बुरशीजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव (Fungal Infections)*
*का होतो?*
ओलसर माती बुरशीसाठी अत्यंत पोषक असते. सुरुवातीला पाणी साचल्यास खालील बुरशी वाढते
• Fusarium spp– मुळे कुजवते.
• Pythium spp– अंकुर उगवाणीवरती परिणाम करते.
• Rhizoctonia solani – मुळ्यांचे रोग.
*लक्षणं*
• झाडं वाढीला लागत नाहीत.
• काही झाडं अचानक वाकतात, कोरडी पडतात.
• जमिनीत उगम न होता थेट सडलेली बीजमुळे दिसतात.
*नुकसान*
• हा रोग जमिनीत अनेक वर्ष टिकतो.
• 30-50% क्षेत्र रोगग्रस्त होऊ शकते.
• उत्पादन व गुणवत्ता दोन्हीवर परिणाम.
*३. अंकुर उगवणीत अडथळा (Germination Failure)*
*कारण*
पाणी जास्त झाल्यास माती घट्ट होते (कडक, चिकट होते). अशा मातीमध्ये
• बीज अंकुरण्यासाठी लागणारा ऑक्सिजन मिळत नाही.
• उष्णता योग्य नसल्यानं अंकुर फुटत नाही.
• बीज कुजते किंवा निष्क्रिय राहतं.
*लक्षणं*
• लागवडीनंतर १५–२० दिवसांनीही काही झाडं वर येत नाहीत.
• काही ठिकाणी उगम होतो, काही ठिकाणी नाही – पीक असमान दिसतं.
*नुकसान*
• खत, पाणी, औषध व्यवस्थापनात अडचण.
• उत्पादनात 20–30% घट, काही वेळा पुन्हा लागवड.
*४. अन्नद्रव्यांचा अपव्यय (Nutrient Leaching)*
*काय होतं?*
• युरिया, पोटॅश, सूक्ष्म अन्नद्रव्यं (झिंक, बोरॉन) पाण्यात विरघळतात.
• जर पाणी जास्त असेल, तर ही अन्नद्रव्यं जमिनीतून खाली वाहून जातात.
• झाडांना योग्य पोषण मिळत नाही.
*परिणाम*
• झाडं फिकी दिसतात.
• पाने पिवळी पडतात.
• वाढ खुंटते.
*नुकसान*
• खताचा खर्च वाया.
• पिकाचं आरोग्य खराब – उत्पादनावर थेट परिणाम.
*५. मातीचा पोत बिघडतो (Soil Structure Damage)*
*काय होतं*
पाणी जास्त असल्याने मातीतील हवेमार्ग बंद होतात
• मातीचे कण एकमेकांना चिकटतात.
• हवा खेळत नाही – सूक्ष्मजीव मरतात.
• जैविक क्रियावली मंदावते.
*परिणाम*
• मुळे न घुसू शकणारी माती तयार होते.
• मुळे सडतात, श्वसन क्रिया थांबते.
• पिकाची मूळ वाढ खुंटते.
*नुकसान*
• जमिनीची सुपीकता कमी होते.
• पुढील हंगामांवरही परिणाम होतो.
*समस्या टाळण्यासाठी उपाय*
• मुळे कुजणे- वाफसा स्थिती झाल्यावरच लागवड करा.
• बुरशीजन्य रोग- Carbendazim + Mancozeb यांची बुरशीनाशक फवारणी करा.
• अंकुर उगवण अडथळा- उंच सरी तयार करा, लागवडीनंतर एक दिवसानेच सिंचन करा.
• अन्नद्रव्य अपव्यय पाणी कमी झाल्यावर खत टाका. सेंद्रिय खत वापर वाढवा.
• मातीचा पोत बिघडणे शेणखत, कंपोस्ट वापर वाढवा. जमिनीला उन्हात सुकवून नंतर लागवड करा.
आयडियल फाउंडेशन 18008330455
शेती विषयक नवनवीन माहिती करिता खालील लिंक द्वारे विविध माहिती तुम्ही प्राप्त करू शकता.
https://www.facebook.com/share/p/15k1JzXtpb/?mibextid=oFDknk
|
